Endocarditisprofylaxe

Endocarditisprofylaxe

1/ Wat is infectieuze endocarditis (IE)?

Infectieuze endocarditis is een ontsteking van de hartkleppen of de structuren aan de binnenkant van het hart. Endocarditis gaat gepaard met een ernstig ziektebeeld en kan gevaarlijk zijn. Gelukkig is endocarditis zeldzaam bij kinderen (0.3-0.7/100.000 kinderen/jaar). De diagnose is een uitdaging omdat de symptomen zoals koorts en algemeen ziekgevoel weinig verschillen met andere en soms onschuldiger infecties. Maar toch is het heel belangrijk, dat de diagnose van endocarditis snel wordt gesteld om de juiste behandeling te starten en grote problemen te voorkomen.

 2/ Welke zijn onderliggende risico factoren?

Endocarditis wordt meestal door bacteriën veroorzaakt. Zeldzaam kunnen ook schimmels voor de ontsteking verantwoordelijk zijn. De meest frequent voorkomende bacteriën zijn Streptokokken of Stafylokokken.

In de normale mondflora zijn altijd bacteriën aanwezig, die mogelijks een endocarditis kunnen veroorzaken. Bij dagelijkse activiteiten, zelfs bij tanden poetsen, komen de bacteriën in de bloedbaan terecht. Bij een slechte tandhygiëne, neemt het risico dat bacteriën in het bloed terecht komen toe.

Een normale, onbeschadigde hartklep is weinig gevoelig voor de aanhechting van bacteriën. Een onderliggende aangeboren of verworven hartaandoening daarentegen verhoogt het risico voor het ontstaan van infectieuze endocarditis. De hartaandoening kan abnormale bloedstromen veroorzaken of hartkleppen aantasten, zodat de aanhechting van bacteriën bevorderd wordt.

3/ Wat is endocarditis profylaxe en bestaan er richtlijnen?

Het risico op endocarditis is hoger bij sommige ingrepen bij patiënten met zogezegde hoog-risico hartafwijkingen omdat er bij deze ingrepen bacteriën in de bloedbaan terecht komen die zich op beschadigd hartweefsel of kunststoffen (kunstkleppen, shunts, conduits) gaan vasthechten.

De endocarditis-profylaxe (EP) voorziet dat deze patiënten bij een hoog-risico  tandingreep met een dosis antibiotica beschermd. Zo wordt aangeraden 30-60 min voor een tandingreep, waar het diepere tandvlees betrokken is, een dosis antibiotica toe te dienen. Deze dosis antibiotica blijft een aantal uren werkzaam in het lichaam, zodat bacteriën minder kans maken om zich te verspreiden via het bloed. De verschillende cardiologische verenigingen hebben hiervoor richtlijnen opgesteld.

4/ Welke patiënten komen in aanmerking voor endocarditis profylaxe?

 De actuele richtlijnen volgen het principe, dat alle patiënten, die een hoog risico hebben op ernstige complicaties bij een eventuele endocarditis in aanmerking komen voor EP. Volgens de actuele richtlijnen van de “European Society of Cardiology” (ESC, 2015) zijn dit de volgende patiënten groepen:

  • patiënten na implantatie van een mechanische of biologische hartklep
  • patiënten met een onderliggende complexe, cyanogeen aangeboren hartafwijking, inclusief patiënten met een palliatieve shunt of conduits
  • patiënten met een doorgemaakte IE in de voorgeschiedenis
  • patiënten na implantatie van prothetisch materiaal of implantaten (devices) met een residueel defect (zonder residueel defect enkel tot 6 maanden na de ingreep)

 5/ Bij welke ingrepen dient endocarditis profylaxe worden toegediend?

De antibiotische EP is alleen van toepassing voor een tandingreep, met

  • manipulatie van het tandvlees
  • perforatie van de orale mucosa

Tabel 1 toont alle ingrepen in detail:

TabelEP

6/ Welke andere hygiëne maatregelen zijn van belang?

De antibioticaprofylaxe voor endocarditis beschermt de patiënt slechts bij een tandingreep. Omdat er dagelijks bacteriën in onze bloedbaan terecht komen, is het even belangrijk om voor een goede dagelijkse hygiëne te zorgen. Zeker bij patiënten met een aangeboren hartafwijking is dit belangrijk omdat zij gevoeliger zijn voor de ontsteking van de hartklep.

  • Een goede tandhygiëne is aangeraden.
    • Dagelijks goed de tanden poetsen.
    • Minstens een keer per jaar (beter 2 maal per jaar) preventief de tanden laten nakijken bij de tandarts.
  • Ook een goede algemene hygiëne is belangrijk. Wondjes aan de huid dienen goed te worden ontsmet.
  • Plaatsen van oorbellen, maar zeker piercings en tatoeages worden afgeraden.

7/ Informatie rond infectieuze endocarditis  

Een vroegtijdige diagnosestelling van infectieuze endocarditis verbetert de prognose van de patiënt, maar preventie is nog belangrijker. Daarom is het zo belangrijk dat de patiënt, de ouders en de behandelende huisarts en andere specialisten goed op de hoogde zijn van endocarditis en de nodige profylactische maatregelen.

Voor de patiënt wordt een individuele endocarditis pas ontworpen, die u bij uw behandelende cardioloog kunt aanvragen.
Verdere informatie brochures zijn verkrijgbaar.

Summary Card European Society Cardiology

Guidelines European Cardiology Society